Hiç kendine “Aşık olmak gerçekten ne kadar sürer?” diye sordun mu? Araştırmalar ortalama bir insanın flört etmeye başladıktan sonra üç ila dört ay içinde aşık olduğunu söylüyor. Ama dürüst olalım, aşk dediğimiz şey elinde kronometreyle beklemiyor. Bazıları birkaç haftada kendini kaptırırken, bazıları için bu süre bir yılı bulabiliyor… Hatta kimisi bir arkadaşlık uygulamasında “eşleşme” bildirimini gördükten beş dakika sonra o meşhur yanılgıya düşebiliyor: Şehveti aşk sanmak.
İşin ilginç yanı şu; beyin taramaları, aşkın kimyasını oluşturan dopamin ve oksitosinin, çekici birini gördükten sadece 0,2 saniye sonra tavan yapabildiğini gösteriyor. Ama bu ani kıvılcımların kalıcı bir aşka dönüşüp dönüşmeyeceği? İşte orası işlerin hem karmaşık hem de güzel olduğu yer.
Aşık olmak kişisel, psikolojik ve tamamen kimyasal bir deneyim. Ne kadar süreceği ise tamamen senin kişiliğine, geçmişine, hızına ve karşındaki kişinin gerçekten “o kişi” mi yoksa sadece mesajlara hızlı cevap veren biri mi olduğuna bağlı.
Hadi gel, aşık olmanın süresini belirleyen bilimi, psikolojiyi ve o perde arkasındaki gerçekleri masaya yatıralım.
Kaynak: Zsok, F., et al., 2017, İlk görüşte aşk nedir?
Ortalama Olarak Aşık Olmak Ne Kadar Sürer?
Aşık olmak sihir gibi hissettirebilir, kabul ediyorum. Ama o sırada beyninde ve vücudunda tam bir bilim fuarı yaşanıyor. Deneyim, yoğun bir nörokimyasal kokteyl ile başlıyor: Dopamin, norepinefrin ve oksitosin sistemine akın ediyor. Sonuç? Öfori (aşırı mutluluk), tavan yapan enerji ve tek bir kişiye odaklanma hali.
Romantik aşk üzerine yapılan beyin görüntüleme çalışmalarına göre, bu reaksiyonlar biriyle tanıştığın o ilk 0,2 saniye içinde gerçekleşebiliyor. Kaynak: Fisher, H. E., Aron, A., & Brown, L. L., 2005, Eş seçimi için sinirsel mekanizma
Bu ilk heyecan dalgası genellikle “ilk görüşte aşk” ile karıştırılır. Ancak psikologlar, tutulma (infatuation) ve çekim anlık olsa da, gerçek aşkın gelişmesinin duygusal yakınlığa ve paylaşılan deneyimlere bağlı olarak haftalar hatta aylar sürdüğünü söylüyor.
Peki, ortalama süre nedir?
Çoğu çalışma, insanların flört etmeye başladıktan sonraki üç ila dört ay içinde aşık olmaya başladığını öne sürüyor.
Bu zaman dilimi, o iyi hissettiren kimyasalların zirvede olduğu meşhur “balayı evresi” ile de örtüşüyor. Kaynak: Gonzaga, G. C., et al., 2006, Yakın ilişkilerde romantik aşk ve cinsel arzu
Şimdi, eğer biri sana ilk buluşmada veya ilk haftada “Seni seviyorum” derse, muhtemelen yalan söylemiyordur… En azından kendine yalan söylemiyordur. O an buna gerçekten inanıyor olabilirler. Ancak bilim, onların aşkın derin sularında değil, tutulmanın o sıcak ve sarhoş edici ışıltısında yüzdüklerini söylüyor.
Çoğu psikolog hemfikirdir: Aşkın sadece kimyasal bir çarpılma değil, güvenilir bir bağ olması için; duygusal güvene, ortak anılara ve tutarlılığa ihtiyacı vardır.
Eğer biri, henüz seninle hiç kavga etmeden, pazar günü miskinliği yapmadan veya seni gripken o en dağınık halinle görmeden “Seni seviyorum” diyorsa… Bu biraz erken bir karar olabilir.
Tabii ki bu bir kural değil. İnsanlar bağlanma stillerine, travma geçmişlerine ve duygusal hazır bulunuşluklarına göre farklı hızlarda aşık olurlar. Her gün görüşen bir çift, uzak mesafe ilişkisi yaşayanlara göre daha hızlı bağ kurabilir.
Aşk standart bir sınav değil, matematik gibi ortalamasını alamazsın. Bu yüzden “Aşık olmak ne kadar sürer?” sorusunun tek bir cevabı yok.
Ne Kadar Hızlı Aşık Olabilirsin?
Bazıları ilk buluşmada vurulduğunu söyler. Bazıları tek bir öpücükten sonra. Peki teknik olarak ne kadar hızlı olabilir?
Beyin, çekici birini gördükten sadece 0,2 saniye sonra o aşk kimyasallarını salgılayabilir. Bu, tutulmayı başlatmak için yeterlidir ama kalıcı aşk genellikle zaman ister.
Yine de romantik aşkın nörokimyası üzerine yapılan bir çalışma, tutulmanın (ki sıkça aşkla karıştırılır), kokain bağımlılığıyla aynı beyin bölgelerini aktive ettiğini buldu. Bu da neden bu kadar hızlı ve yoğun hissettirdiğini açıklıyor… Ve bazen neden çabuk söndüğünü.
Erkeklerin Aşık Olması Ne Kadar Sürer?
Bazı kaynaklar erkeklerin saniyeler içinde, tam olarak 8,2 saniyede aşık olabileceğini iddia etse de, bu rakam bilimsel bir gerçekten çok şehir efsanesine benziyor. Yine de erkeklerin, özellikle fiziksel çekim söz konusu olduğunda, kadınlardan daha hızlı romantik ilgi geliştirdiği bir gerçek.
Kronometre tutamasak da, birçok çalışma erkeklerin kadınlardan daha hızlı aşık olma eğiliminde olduğunu ve “Seni seviyorum” diyen ilk tarafın genellikle onlar olduğunu gösteriyor.
Hatta araştırmacılar, erkeklerin aşkı kadınlardan daha erken itiraf ettiğini bularak, kadınların daha duygusal olduğu yönündeki o klişeyi yerle bir etti. Kaynak: Christopher D. Watkins, et al., 2022, Erkekler kadınlardan önce “Seni seviyorum” diyor
Bu, erkeklerin aşkı daha derin hissettiği anlamına gelmez; sadece bu duyguları daha çabuk tanımlayıp dışa vurduklarını gösterir.
Kadınların Aşık Olması Ne Kadar Sürer?
Bilimsel bulgular bize klişelerin her zaman doğru olmadığını gösteriyor; sadece erkekler için değil, kadınlar için de.
Genellikle kadınların daha çabuk aşık olduğu ve duygularını hemen döktüğü sanılır. Ama araştırmalar durumun pek de öyle olmadığını söylüyor.
Bir çalışma, kadınların aşık olma ve bunu itiraf etme konusunda erkeklerden daha yavaş davrandığını ortaya koydu. Kadınlar genellikle “Seni seviyorum” demeden önce duygusal güvenliği ve uzun vadeli potansiyeli değerlendirmek için daha fazla zamana ihtiyaç duyuyor. Kaynak: Marissa A. Harrison, et al., 2010, Aşkta Kadınlar ve Erkekler
Bu duygusal temkinlilik, kadınların derin hissetmediği anlamına gelmez. Aksine, kelimelere yükledikleri anlamın ağırlığını gösterir. Çoğu kadın için o iki kelimeyi söylemek; güven, bağlılık ve uyum demektir.
Aşık Olmak Neden Uzun Sürebilir? (Ve Bu Neden İyidir?)
Bazı insanlar yavaş aşık olur. Bu onların soğuk olduğu anlamına gelmez, sadece temkinlidirler. Belki daha önce canları yanmıştır ya da doğaları gereği daha düşüncelidirler. Bu, aşklarını daha az gerçek yapmaz.
Psikologlar; bağlanma stilinin, geçmiş travmaların ve incinme korkusunun, birinin duygusal yakınlığa ne kadar hızlı açılacağını belirlediğini söylüyor.
Aslına bakarsan, yavaş yavaş büyüyen aşk, havai fişek gibi patlayıp sönen aşklardan çok daha güçlü ve uzun ömürlü bağlar kurma eğilimindedir.
Aşık Olma Süresini Etkileyen Faktörler
Tabii ki hepimiz aynı tornadan çıkmadık. Bizi biz yapan yaşam deneyimlerimiz var. Bu yüzden genelleme yapmak zor olsa da, süreci etkileyen bazı temel faktörler var:
1. Pozitif düşünenler daha hızlı düşer
Hani aşkın gözü kördür derler ya, pozitif düşünen insanlar o pembe gözlükleri takmaya daha meyillidir. Karşılarındaki kişide kusur aramak yerine, kendilerini iyi hissettiren duygulara kaptırırlar. Yani, bardağın dolu tarafına o kadar odaklanırlar ki, o bardağın çatlak olup olmadığını kontrol etmeyi unutabilirler.
2. Cinsiyet
Az önce konuştuğumuz gibi, erkekler genelde kadınlardan daha hızlı aşık olur. Bunun biyolojik sebepleri olabilir; erkekler başlangıçta mantıktan ziyade dürtüsel ve görsel bir çekime daha hızlı kapılabilirler. Kadınlar ise biyolojik ve evrimsel olarak daha seçici olma eğilimindedir.
3. Ebeveynlerinle olan ilişkin
Eğer çocukluğunda ebeveynlerinden yeterince ilgi ve sevgi görmediysen, yetişkinliğinde aşka daha aç olabilirsin. Bu sevgi eksikliği, seni başkalarında o boşluğu doldurmaya iter. Bilinçaltında, çocukken alamadığın o onayı ve sevgiyi partnerinden hızlıca almaya çalışırsın.
4. Anne ve babanın birbiriyle ilişkisi
Aşkı ilk olarak evde öğreniriz. Ebeveynlerin birbirine sevgi dolu muydu, yoksa evde sürekli bir soğuk savaş mı vardı? İyi bir örnek gördüysen, aşka karşı pozitif bir tutum geliştirirsin. Ama toksik bir ilişkiye şahit olduysan, “aşk” kavramına karşı daha temkinli hatta negatif olabilirsin.
İnsanlar Nasıl Aşık Olur?
Aşık olmanın bir formülü yok. “Şunu yap, bunu ekle, karıştır ve boom! Aşıksın” diye bir şey yok.
Şu evlilik programlarını düşün (The Bachelor gibi). İnsanlar nişanlanmadan önce birbirlerini sadece altı hafta tanıyor. Ortalama 4-5 hafta içinde “Seni seviyorum” diyorlar. Peki bu ne kadar gerçek?
Düşünsene; hayatlarını askıya almışlar, aileleriyle görüşemiyorlar, televizyon bile izleyemiyorlar. Tüm dünyaları o kişiden ibaret. Yani, içinde bulunduğun “koşullar” ve “ruh hali” süreci tamamen değiştirebilir.
Kimi ortak ilgi alanları (müzik, spor) üzerinden bağ kurar, kimi zıt kutupların çekimine kapılır. Bazıları macera dolu anlarda, bazıları ise sadece kanepede film izlerken o kıvılcımı hisseder.
Aşık Olduğunu Nasıl Anlarsın?
Elinde bir oksitosin ölçer olmadığına göre, bunu kesin olarak bilmek zor olabilir. Bazen “Aylardır beraberiz, mutluyum, demek ki aşığım” dersin. Bazen de sadece aşık olmak istediğin için kendini kandırırsın.
Ama bazı işaretler vardır. İyi ya da kötü bir haber aldığında aramak istediğin ilk kişi o mu? Arkadaşların sana “Gözlerinin içi gülüyor” diyor mu? Ya da o söyleyene kadar sen de itiraf etmekten çekiniyor musun? Herkesin hızı farklıdır, önemli olan senin ne hissettiğindir.
Ne Zaman “Gerçekten Aşığım” Diyebilirsin?
İşte milyon dolarlık soru. Cevap basit: Hissettiğinde. Klişe ama doğru, “O an geldiğinde bilirsin.”
Bunun bir kuralı, takvimi veya kilometre taşı yok. Bir gün geriye dönüp “Aşık olduğumu sanmıştım ama değilmişim” diyebilirsin, ama bu o anki hislerinin gerçekliğini değiştirmez.
Eğer öyle hissediyorsan, söyle gitsin! “Mükemmel zamanlama” diye bir şey yok. Aşkı aceleye getirme ama hislerini saklayarak da kendine eziyet etme. Aşık olmak hem harika hem de biraz korkutucu bir şeydir, tadını çıkar.
Aşk ve Yaş
Yaş aldıkça aşık olma hızın değişir. Belki de 20’lerindeki o “aşk” tanımınla şimdiki tanımın çok farklıdır. Gençken hormonlar ve heyecan ön plandayken, yaş ilerledikçe “Huzur veriyor mu?” sorusu daha önemli hale gelir. Ama 70 yaşında ilk görüşte aşık olanları da unutmamak lazım; gönül ferman dinlemiyor.
Geçmişteki Kalp Kırıklıkları
Eğer daha önce “sütten ağzın yandıysa”, yoğurdu üfleyerek yersin. Geçmişte yaşanan acılar, duvarlarını yükseltmene neden olur. Kendini korumaya aldığın için, gardını düşürüp tekrar aşık olman, hiç yara almamış birine göre çok daha uzun sürebilir.
Kişiden Kişiye Aşk
Bazı insanların “aşk eşiği” düşüktür, kolayca severler. Bazıları ise duygularını bir kale gibi korur. Bu tamamen senin karakterinle ilgili. Ayrıca karşındaki kişi de önemli; biriyle yıllarca arkadaş kalıp hiçbir şey hissetmezken, başkasıyla bir haftada bulutların üzerine çıkabilirsin.
Aşk mı, Şehvet mi?
Aşk süresini konuşurken bu konuyu atlayamayız. “İlk görüşte aşka” inananların çoğu aslında “ilk görüşte şehvete” kapılıyor olabilir. “Yalancı Çoban” hikayesi gibi; her gördüğüne “Aşığım” diyen biri, gerçek aşk geldiğinde ne yapacağını şaşırabilir. Şehvet güçlü bir cinsel arzudur, aşk ise derin bir şefkat ve bağdır. İkisi bir arada olabilir ama aynı şey değildirler.
Aşık Olmanın Psikolojisi
Peki beynimizin arka planında neler dönüyor? Gel, işin mutfağına bakalım:
1. Bağ kurmaya programlıyız
Beynimiz sosyaldir. Sevmek ve sevilmek, hayatta kalma içgüdümüzün bir parçasıdır. Birine ait hissetmek bize “Ben buradayım ve değerliyim” mesajı verir.
2. Vücudun kimya laboratuvarına döner
Aşık olduğunda beynin dopamin ve oksitosin gibi ödül kimyasallarıyla yıkanır. Bu sadece “hoş” bir his değildir, biyolojik olarak ağrıyı daha az hissetmeni bile sağlar.
3. Stresi hem alır hem verir
Aşkın ilk evreleri lunapark gibidir. Bir an dünyanın en huzurlu insanısındır, bir an sonra “Acaba mesajıma neden cevap vermedi?” diye anksiyete krizine girersin.
4. Güven ve bağımlılık hissi
Oksitosin (sarılma hormonu) sayesinde partnerine karşı derin bir güven duyarsın. Bu kimyasallar o kadar güçlüdür ki, beyin taramalarında aşkın etkisi kokainin etkisiyle benzerlik gösterir. Kaynak: Acevedo, B. P., & Aron, A., 2012, Uzun süreli yoğun romantik aşkın sinirsel karşılıkları
5. Pembe gözlükler gerçektir
Aşıkken partnerini idealize edersin. Beynin, ödül ve motivasyonla ilgili bölgeleri o kadar aktiftir ki, olumsuzlukları görmezden gelirsin. Psikoloji buna “pozitif önyargı” der. Yani evet, aşıkken onun dünyanın en zeki ve en yakışıklı insanı olduğunu düşünmen çok normal. Kaynak: Fletcher, G. J. O., et al., 2010, Aşkın gözünden: Yakın ilişkilerde gerçeklik ve illüzyon
6. Hayal etmek yaşamaktan daha tatlı olabilir
Garip ama gerçek: Bazen partnerinle kafanda yaptığın o hayali konuşmalar, gerçeğinden daha keyiflidir. Çünkü hayallerinde senaryo tamamen senin kontrolündedir ve duygular daha canlıdır.
Aşık Olduğunun İşaretleri
Teoriyi geçtik, pratiğe gelelim. İşte “Galiba ben gittim…” dediğin o anlar:
- Adı geçtiğinde gülümsüyorsun: Biri ondan bahsettiğinde yüzünde o aptal (ama tatlı) gülümseme beliriyorsa, geçmiş olsun.
- Haberi ilk ona vermek istiyorsun: Terfi mi aldın? Araba mı bozuldu? Aklına ilk o geliyorsa, o senin önceliğindir.
- Onun mutluluğu seninkinden önemli: O güldüğünde dünya senin için daha güzel bir yer oluyorsa, bu bencillikten uzak gerçek sevgidir.
- Gelecek planlarında hep o var: Önümüzdeki yazı düşünürken onu da yan şezlongda hayal ediyorsan, olay bitmiştir.
- Yanında %100 kendinsin: Maske takmana gerek yok, en doğal halinle yanındaysan ve yargılanmadığını hissediyorsan, doğru yerdesin.
Sonuç: Peki, Ne Kadar Sürer?
Bilim “3 ay” der. En yakın arkadaşın “2 hafta” der. Eski sevgilin muhtemelen “çok çabuk” demiştir. Ama gerçek şu ki; önemli olan tek zaman çizelgesi seninkidir.
Aşk bir takvimi takip etmez; bağı, güveni ve zamanlamayı takip eder. Bazıları hızlı düşer, bazıları yavaş yürür. İkisi de tamamdır. Sihir, ne kadar hızlı bulduğunda değil, bulduğunda ona yüklediğin anlamdadır.
O yüzden “Geride mi kaldım?”, “Çok mu hızlı gidiyorum?” diye endişelenme. Sen ne azsın ne de çok. Sen sadece insansın ve aşk, her zaman kendi bildiğini okur.
Aşk basit değildir. Ölçülemez. Kişiden kişiye değişir. Aşık olman ne kadar sürüyorsa, doğru süre odur. İşte bu kadar basit.
Peki, senin rekorun ne? Hızlı aşık olanlardan mısın yoksa ince eleyip sık dokuyanlardan mı? Yorumlarda hikayeni duymayı çok isterim! Eğer yazıyı sevdiysen, belki şu an aşık olan bir arkadaşına göndermek istersin.
