Neden Sürekli Erteliyoruz? Sebepler ve Çözüm Yolları
Erteleme, fırsatların mezarlığıdır." – Victor Kiam
Birçok insan için erteleme, hayatımızın sık sık karşımıza çıkan ama bir türlü çözemediğimiz büyük bir sorun haline gelmiştir. Örneğin, teslim tarihi yaklaşan bir proje veya uzun zamandır ihmal ettiğimiz bir sağlık kontrolü olabilir. Bu tür durumlarla başa çıkmak bazen imkansız gibi görünür. Kim zamanında yapılması gereken bir işi sonraya bırakmadı ki? İşin zor tarafı ise bu ertelemeler biriktiğinde ortaya çıkan stres ve suçluluk duygusudur. Peki, bu döngüyü nasıl kırabiliriz? Bu yazıda, erteleme alışkanlığınızı yenmenizi ve daha üretken olmanızı sağlayacak güçlü stratejileri keşfedeceğiz.
Erteleme Alışkanlığı Nedir?
Erteleme, yapılması gereken bir işi geciktirme alışkanlığıdır. Pek çoğumuz bu durumu “sonra yaparım” veya “yarın başlarım” gibi cümlelerle rasyonalize etmeye çalışırız. Bu alışkanlık, genellikle görevlerin büyüklüğü ya da zorluğu karşısında yaşadığımız kaygı ve baskıdan kaynaklanır. Bu duyguları kısa vadede ortadan kaldırmanın en kolay yolu ise işi ertelemek gibi görünür. Ancak bu, uzun vadede daha fazla stres ve daha büyük bir iş yükü oluşturur.
Ertelemenin psikolojik temelinde, olumsuz duygulardan kaçınma ve konfor alanından çıkma korkusu yatar. Özellikle zor ya da belirsiz bir görevle karşılaştığımızda, “hemen” yapmak yerine ertelemek bize daha cazip gelir. Ancak bu davranış kalıbı, uzun vadede baş edilmesi daha zor sorunlara yol açar.
Neden Erteliyoruz?
Erteleme alışkanlığının birçok sebebi vardır ve bunlar kişiden kişiye değişir. İşte en yaygın sebepler:
1. Mükemmeliyetçilik
Mükemmeliyetçiler genellikle yüksek standartlara sahiptir ve bu yüzden başarısız olma korkusu onları engeller. Eğer bir işi en iyi şekilde yapamayacaklarını düşünüyorlarsa, hiç başlamamayı tercih edebilirler. Bu durum özellikle yaratıcı projelerde sıklıkla karşımıza çıkar.
2. Korku ve Kaygı
Yeni bir işe başlama korkusu veya bir projeyle ilgili belirsizlik hissi, bir tür paralize olma durumuna yol açabilir. Bu durumda, insanlar bu rahatsız edici duygulardan kaçınmak için işleri ertelerler. Kaygı, özellikle sorumluluğun büyük olduğu durumlarda daha da artar.
3. Yetersiz Planlama
İyi bir planlama yapmadan büyük bir projeye başlamak, karmaşıklık ve kontrol kaybı hissine yol açar. Bu da işlerin sürekli olarak ertelenmesine neden olabilir. Etkili planlama, erteleme alışkanlığını kırmada en önemli adımlardan biridir.
Erteleme Alışkanlığını Yenmek İçin Etkili Stratejiler
Zor Görevlerle Yüzleşmek: İlk Adımı Atmak
Bir süredir kaçındığınız büyük bir görevi düşünelim (ya da belki bir sürü böyle görev var!). Bu görev, bir çeşit üzerimize ağırlık gibi çökebilir ve sürekli erteledikçe kendimizi kötü hissederiz. Bu durum tanıdık geliyor mu? Hepimizin hayatında bu tür şeyler vardır: Büyük bir iş projesi, vergi ödemeleri, zor bir e-posta, yaratıcı bir proje veya sadece baş etmek istemediğimiz sıradan işler.
Bu görevi gerçekten yapmak istediğinizi varsayalım… Nasıl yönelirsiniz?
Size adım adım zor bir göreve yönelmek ve zamanla tüm hayatınızın akışını açmak için kullanabileceğiniz bir uygulama vereceğim.
Uygulama Adımları
- Görevi Ertelediğinizi Fark Edin: Bu, sürekli ertesi güne bıraktığınız bir şey olabilir. Ya da gelen kutunuzda duran bir e-posta. Belki bir sürü görev var ama sadece birini seçin ve ertelediğinizi fark edin. Bu göreve yönelmek için bir niyet belirleyin, küçük de olsa bir adım atın.
- Durun ve Görevle Bir An Olsun Kalın: Görevi hemen yapmanıza gerek yok. Sadece bu görev hakkında birkaç dakika düşünün ve ortaya çıkan duyguları hissedin. Belki korku, kendinize karşı kötü hissetme, yargı ya da kaygı. Bu duygular üzerinde fazla düşünmeyin, sadece onları birkaç saniye hissedin. Nefes alın.
- Mola Verin: Eğer ihtiyacınız varsa biraz ara verin. Kalkın ve biraz dolaşın. Su için, esneme hareketleri yapın, dans edin ya da hoşunuza giden bir hareket yapın. Sonra tekrar adım 2’ye dönün.
- Neden Önemli Olduğunu Hatırlayın: Bu neden önemli? Bu konuda neden çaba göstermek istiyorsunuz? Bu görevi tamamladığınızda elde edeceğiniz önemli bir sonuç var mı? Sizin için anlamlı olan bir şey mi?
- En Küçük Adımı Deneyin: Büyük bir sebep ile küçük bir adım atın. Küçücük bir adım. Görevi açıp ilk cümlesini okuyabilir misiniz? Birkaç kelime yazabilir misiniz? Sadece bunu yapın ve nefes alın.
- Kendinizi Kutlayın: Bu bir başlangıç! Göreve yöneldiniz! Küçük gibi görünebilir ama böyle bir adım bile büyük bir zaferdir. Kendinizi takdir edin ve küçük bir dans edin.
Sonra devam edin! Biraz ara verdikten sonra tekrar göreve yönelin. Sonra tekrar.
Başka bir ertelediğiniz görevi ele alın.
Sonra bir başka görevi.
Yakında bu küçük adımlar, bu küçük yönelişler, hayatınızın büyük bir kısmını açacaktır. O zaman sizi hiçbir şey durduramaz.
Hayatınızın kilidi açılsın.
Artık ertelemenin temel sebeplerini bildiğimize göre, bu alışkanlığı nasıl yenebileceğimize dair stratejilere göz atalım.
1. Küçük Adımlarla Başlayın
Büyük bir proje ya da görev, gözümüzde devasa bir yük gibi görünebilir. Ancak bu yükü küçük parçalara böldüğümüzde, işler çok daha yönetilebilir hale gelir. Pomodoro Tekniği, bu stratejiyi kullanmak için harika bir yöntemdir. Bu teknikte 25 dakika boyunca odaklanarak çalışırsınız ve ardından 5 dakikalık bir mola verirsiniz. Böylece, büyük bir projeye başlama korkusunu yenmek çok daha kolay hale gelir.
2. Kendinizi Ödüllendirin
Motivasyonu artırmanın bir başka etkili yolu, her tamamladığınız küçük adım sonrasında kendinizi ödüllendirmektir. Örneğin, zor bir görevi bitirdikten sonra sevdiğiniz bir dizi bölümü izlemek ya da lezzetli bir kahve hazırlamak gibi basit ödüller, sizi motive edebilir. Bu ödüller, beyninizde dopamin salgılanmasına yardımcı olur ve bu da motivasyonunuzu artırır.
3. Zihinsel Olarak Hazırlanın: Niyet Belirleyin
Bir işe başlamadan önce niyet belirlemek, o işe odaklanmanıza yardımcı olabilir. Basitçe kendinize “Şu an bu göreve başlayacağım ve 30 dakika boyunca sadece buna odaklanacağım” diyebilirsiniz. Bu, zihninizi o göreve hazırlayarak dikkat dağınıklığını azaltır ve başlama eşiğini düşürür.
Erteleme Alışkanlığını Kırmak İçin Bilimsel Yaklaşımlar
Bilim insanları, erteleme alışkanlığını yenmek için bir dizi yöntem önermektedir. İşte bazı etkili ve bilim destekli yaklaşımlar:
1. Uygulama Niyetleri (Implementation Intentions)
Bu teknik, belirli bir duruma bağlı olarak harekete geçme niyetini içeren “Eğer… o zaman…” formatında bir cümle oluşturmaktan ibarettir. Örneğin, “Eğer saat 9 olduysa, bilgisayarımı açıp proje dokümanımı yazmaya başlayacağım” gibi. Bu tür niyetler, belirli tetikleyicilerle harekete geçmenizi sağlar ve ertelemeyi önlemeye yardımcı olur.
2. Duygu Düzenleme
Erteleme çoğu zaman olumsuz duygulardan kaçınmak için yapılan bir davranış olduğu için, duygularınızı düzenlemeyi öğrenmek büyük bir fark yaratabilir. Meditasyon ve nefes egzersizleri, kaygıyı azaltarak sizi zor görevlerle başa çıkmaya hazırlayabilir.
3. Zaman Bloklama
Zaman bloklama yöntemi, gününüzü belirli zaman dilimlerine ayırarak farklı görevlere odaklanmanızı sağlar. Bu yöntemle, büyük görevler gözünüzde büyümez ve her bir blok, yalnızca o göreve odaklanmanızı sağlar. Bu, verimliliğinizi artırmanın yanı sıra erteleme eğilimini de azaltır.
Erteleme ile Mücadelede En Yaygın Yanlışlar
Bu süreçte yapılan yaygın hatalar var. İşte bu hatalardan bazıları ve nasıl önlenebilecekleri:
1. Bir Anda Her Şeyi Değiştirmeye Çalışmak
Erteleme alışkanlığınızı bir gecede değiştirmeyi beklemek büyük bir hata olabilir. Sabırlı olun ve kendinize zaman tanıyın. Küçük değişiklikler, zamanla büyük dönüşümlere yol açacaktır.
2. Kendinizi Suçlamak
Erteleme alışkanlığınızı kırmak için kendinizi sürekli suçlamak yerine, kendinize şefkat gösterin. Bu süreçte zaman zaman tökezlemeniz oldukça doğal. Kendinize karşı nazik olun ve tekrar denemek için motivasyonunuzu kaybetmeyin.
Sonuç: Erteleme Alışkanlığınızı Bugün Yenmeye Başlayın!
Erteleme, hepimizin hayatının bir parçası olmuştur. Ancak bu yazıda bahsettiğimiz stratejileri uygulayarak, bu alışkanlığın üstesinden gelmek mümkün. Küçük adımlar atarak, kendinize karşı şefkatli olarak ve iyi bir plan yaparak, bu alışkanlığı dönüştürebilirsiniz.
Unutmayın, değişim zaman alır ve sabır gerektirir. İlk adımı attığınızda ve bir işi ertelemek yerine tamamladığınızda, kendinizi kutlamayı unutmayın, örneğin kendinize sevdiğiniz bir kahve hazırlayın. Her bir küçük adım, sizi daha üretken ve daha az stresli bir hayata yaklaştıracaktır.
Sizin hikayeniz nedir? Erteleme alışkanlığınızla nasıl mücadele ediyorsunuz? Aşağıdaki yorumlar bölümünde düşüncelerinizi ve deneyimlerinizi bizimle paylaşın. Birlikte daha üretken ve mutlu bir hayat inşa edebiliriz!
Kaynaklar
